Quy trình xử lý phế liệu gia công chuyên nghiệp và an toàn

Bạn là doanh nghiệp hoạt động gia công xuất khẩu và đang phát sinh lượng vật liệu thừa từ quá trình sản xuất? Bạn đang phân vân không biết đó là phế liệu, phế phẩm hay phế thải, và phải xử lý như thế nào cho đúng quy định hải quan?

Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp các thắc mắc:

• Phế liệu gia công là gì? Khác gì với phế phẩm và phế thải?
• Quyền sở hữu phế liệu gia công thuộc về ai – doanh nghiệp hay bên đặt hàng?
• Các văn bản pháp luật nào chi phối việc xử lý phế liệu gia công?
• Có những phương án xử lý nào hợp pháp: tái xuất, bán nội địa, tiêu hủy hay biếu tặng?
• Quy trình thủ tục hải quan khi chuyển phế liệu tiêu thụ nội địa gồm những bước gì?
• Làm thế nào để báo cáo quyết toán phế liệu đúng quy định và tránh bị xử phạt?
• Sau khi hoàn tất thủ tục hải quan, đâu là đơn vị thu mua phế liệu uy tín, giá cao?

Với hơn 10 năm kinh nghiệm phục vụ các doanh nghiệp gia công xuất khẩu trên toàn quốc, Phế Liệu Sao Việt không chỉ thu mua phế liệu với giá cạnh tranh nhất thị trường mà còn cung cấp đầy đủ hóa đơn VAT và chứng từ pháp lý, giúp bạn hoàn thiện hồ sơ kế toán và báo cáo quyết toán với Hải quan một cách minh bạch, chuyên nghiệp. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây!

Trong hoạt động gia công xuất khẩu, doanh nghiệp thường phát sinh các loại vật liệu thừa cần xử lý đúng quy định. Việc phân loại chính xác giữa phế liệu, phế phẩm và phế thải quyết định trực tiếp đến thủ tục hải quan và chi phí tuân thủ.

Định nghĩa phế liệu gia công (Scrap)

Phế liệu gia công là vật liệu thừa, vật tư bị loại ra trong quá trình sản xuất hàng hóa xuất khẩu theo hợp đồng gia công. Ví dụ: vải vụn từ cắt may, mẩu kim loại từ dập ép, ba via nhựa từ ép phun.

Nguồn gốc: Phế liệu hình thành từ nguyên vật liệu mà doanh nghiệp nhập khẩu để thực hiện hợp đồng gia công. Số lượng phế liệu phát sinh thường dao động từ 3-15% tùy công nghệ và ngành hàng.

Quyền sở hữu: Phế liệu thuộc quyền sở hữu của bên đặt gia công (bên nước ngoài) trừ khi hợp đồng có thỏa thuận khác. Doanh nghiệp gia công không được tự ý xử lý mà phải có văn bản chấp thuận từ chủ hàng.

Phân biệt Phế liệu (Scrap) vs. Phế phẩm (Defective products) vs. Phế thải (Waste)

• Phế liệu: Là vật liệu thừa còn giá trị thương mại, có thể bán hoặc tái chế. Ví dụ: mảnh vải cotton, phoi kim loại, nhựa tái sinh. Phế liệu được nhiều doanh nghiệp thu mua với giá cả rõ ràng.
• Phế phẩm: Là sản phẩm hoàn chỉnh nhưng không đạt tiêu chuẩn chất lượng theo hợp đồng. Ví dụ: áo may lỗi đường chỉ, linh kiện điện tử bị lỗi thông số. Phế phẩm vẫn giữ hình dạng sản phẩm, xử lý theo quy định riêng.
• Phế thải: Là chất thải không có giá trị thương mại, phải xử lý theo Luật Bảo vệ Môi trường. Ví dụ: bùn thải công nghiệp, giẻ lau dính dầu mỡ, hóa chất. Phế thải thường yêu cầu đơn vị có chức năng xử lý chuyên biệt.

Căn cứ pháp lý quan trọng chi phối việc xử lý phế liệu gia công

Việc xử lý phế liệu gia công chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản pháp luật từ hải quan đến môi trường. Doanh nghiệp cần nắm vững các quy định này để tránh vi phạm và bị xử phạt.

Thông tư 39/2018/TT-BTC (và các văn bản sửa đổi, bổ sung)

Thông tư 39/2018/TT-BTC là căn cứ cốt lõi quy định thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Văn bản này chi tiết quy trình xử lý phế liệu, phế phẩm phát sinh từ hợp đồng gia công, bao gồm các trường hợp tái xuất, tiêu thụ nội địa và tiêu hủy.

Luật Hải quan 2014

Luật Hải quan 2014 đưa ra khung pháp lý chung về quản lý, giám sát hàng hóa gia công. Luật quy định trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc kê khai, lưu giữ hồ sơ và xử lý phế liệu đúng quy định.

Luật Bảo vệ Môi trường

Luật Bảo vệ Môi trường áp dụng khi doanh nghiệp chọn phương án tiêu hủy phế liệu hoặc phế thải. Luật quy định rõ trách nhiệm trong thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải, đặc biệt với chất thải nguy hại.

Điều khoản trong Hợp đồng gia công

Hợp đồng gia công giữa hai bên là cơ sở quan trọng xác định quyền sở hữu và phương án xử lý phế liệu. Thỏa thuận rõ ràng về tỷ lệ phế liệu cho phép, quyền xử lý và phân chia giá trị thu hồi giúp tránh tranh chấp sau này.

3+ Phương án xử lý phế liệu gia công theo quy định

Sau khi phân loại và có văn bản đồng ý từ chủ hàng, doanh nghiệp có 4 phương án xử lý phế liệu gia công hợp pháp. Mỗi phương án có quy trình, ưu nhược điểm và chi phí khác nhau.

Phương án 1: Tái xuất (Re-export)

Quy trình: Doanh nghiệp làm thủ tục hải quan tái xuất, gửi phế liệu về cho bên đặt gia công hoặc theo chỉ định của họ. Cần có văn bản xác nhận từ chủ hàng và kê khai tờ khai hải quan xuất khẩu.

Ưu điểm: Không phải nộp thuế nhập khẩu và thuế GTGT. Đơn giản về mặt pháp lý vì không thay đổi quyền sở hữu hàng hóa.

Nhược điểm: Chi phí logistics cao, đặc biệt khi khối lượng phế liệu nhỏ và giá trị thấp. Thời gian xử lý kéo dài do phải chờ chủ hàng xác nhận và sắp xếp vận chuyển.

Phương án 2: Chuyển tiêu thụ nội địa (Bán tại Việt Nam)

Điều kiện: Phải có văn bản đồng ý hoặc chỉ định của bên đặt gia công cho phép bán phế liệu tại Việt Nam. Một số hợp đồng quy định doanh nghiệp gia công được quyền xử lý và hưởng một phần giá trị thu hồi.

Thủ tục: Doanh nghiệp mở tờ khai hải quan mới (thường là tờ khai A21 – chuyển đổi mục đích sử dụng). Kê khai và nộp đủ thuế nhập khẩu, thuế GTGT như hàng nhập khẩu thương mại theo giá trị tính thuế do Hải quan xác định.

Đây là phương án phổ biến nhất khi phế liệu còn giá trị thương mại cao. Doanh nghiệp có thể thu hồi một phần chi phí và giảm áp lực lưu kho.

Phương án 3: Tiêu hủy (Destruction)

Áp dụng: Phương án này sử dụng khi phế liệu không còn giá trị thương mại, là phế thải nguy hại, hoặc chi phí xử lý thấp hơn các phương án khác.

Quy trình: Doanh nghiệp làm văn bản đề xuất tiêu hủy gửi cơ quan hải quan. Tiêu hủy phải thực hiện dưới sự giám sát của Hải quan và/hoặc Sở Tài nguyên Môi trường. Sau khi tiêu hủy, lập biên bản xác nhận có chữ ký của các bên liên quan.

Hồ sơ tiêu hủy phải đầy đủ, lưu trữ tối thiểu 5 năm để phục vụ kiểm tra, thanh tra sau này.

Phương án 4: Biếu, tặng

Thủ tục: Tương tự như chuyển tiêu thụ nội địa, doanh nghiệp phải mở tờ khai hải quan và nộp đủ thuế nhập khẩu, thuế GTGT. Cần có giấy tờ chứng minh tính chất biếu tặng và danh tính bên nhận.

Phương án này ít phổ biến do vẫn phát sinh nghĩa vụ thuế như bán hàng nhưng không thu được doanh thu.

Quy trình chi tiết thủ tục hải quan khi bán phế liệu gia công nội địa

Phương án chuyển tiêu thụ nội địa là lựa chọn phổ biến nhất khi phế liệu còn giá trị thương mại. Quy trình gồm 5 bước chính, mỗi bước yêu cầu doanh nghiệp chuẩn bị hồ sơ và thực hiện đúng trình tự.

Bước 1: Tập hợp và phân loại phế liệu

Doanh nghiệp tiến hành kiểm kê, phân loại phế liệu theo chủng loại rõ ràng: vải vụn, kim loại phoi, nhựa ba via, giấy carton. Cân đo chính xác khối lượng từng loại (kg) và lập bảng kê chi tiết.

Xác định rõ phế liệu trong định mức (theo tỷ lệ hao hụt cho phép trong hợp đồng) và phế liệu vượt định mức nếu có. Việc phân loại này ảnh hưởng đến cách tính thuế và trách nhiệm giải trình sau này.

Bước 2: Xin ý kiến/chỉ định từ bên đặt gia công

Doanh nghiệp soạn công văn đề xuất xử lý phế liệu gửi bên đặt gia công. Văn bản phải có chữ ký và con dấu (hoặc chữ ký điện tử) của người có thẩm quyền bên nước ngoài, xác nhận đồng ý cho phép bán phế liệu tại Việt Nam.

Một số hợp đồng cho phép doanh nghiệp gia công tự xử lý và hưởng 100% giá trị thu hồi. Trường hợp khác, hai bên thỏa thuận tỷ lệ chia sẻ doanh thu từ phế liệu.

Bước 3: Mở tờ khai hải quan chuyển tiêu thụ nội địa (A21)

Doanh nghiệp kê khai tờ khai A21 trên hệ thống VNACCS/VCIS. Xác định chính xác mã HS (HS code) cho từng loại phế liệu, ví dụ: phế liệu sắt thép nhóm 7204, phế liệu đồng nhóm 7404, phế liệu nhựa nhóm 3915.

Khai báo trị giá tính thuế, thường là giá bán thực tế theo hợp đồng với đơn vị thu mua phế liệu. Hải quan có thể yêu cầu bổ sung chứng từ chứng minh giá nếu cần thiết.

Bước 4: Nộp thuế và hoàn tất thông quan

Căn cứ vào mã HS đã khai, doanh nghiệp nộp thuế nhập khẩu (thuế suất dao động 0-10% tùy loại phế liệu) và thuế GTGT 8% hoặc 10%. Thuế được tính trên trị giá tính thuế đã khai tại Bước 3.

Sau khi nộp thuế qua hệ thống điện tử, Hải quan thông quan tờ khai. Phế liệu chính thức trở thành hàng hóa thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp gia công.

Bước 5: Xuất hóa đơn VAT cho đơn vị thu mua

Doanh nghiệp xuất hóa đơn GTGT cho đơn vị thu mua phế liệu theo đúng giá trị đã thỏa thuận. Hóa đơn phải thể hiện rõ tên hàng, đơn vị tính, số lượng và đơn giá.

Việc xuất hóa đơn chứng minh giao dịch hợp pháp, giúp cả hai bên hạch toán kế toán đầy đủ và phục vụ cho báo cáo quyết toán sau này.

Báo cáo quyết toán phế liệu gia công: Trách nhiệm và thời hạn

Sau khi xử lý phế liệu theo một trong các phương án đã nêu, doanh nghiệp phải đưa toàn bộ thông tin vào báo cáo quyết toán hợp đồng gia công. Đây là nghĩa vụ bắt buộc với mọi doanh nghiệp thực hiện gia công xuất khẩu.

• Nội dung báo cáo: Phế liệu được thể hiện trong mục B03 (nguyên vật liệu xuất dùng để sản xuất) và B04 (phế liệu, phế phẩm phát sinh) của báo cáo quyết toán. Doanh nghiệp kê khai số lượng phế liệu phát sinh, phương án xử lý (tái xuất/bán nội địa/tiêu hủy), số tờ khai liên quan và số thuế đã nộp.
• Cách thể hiện trên BCQT: Với phế liệu bán nội địa, doanh nghiệp cần ghi rõ số lượng, giá trị bán, số tờ khai A21, số tiền thuế nhập khẩu và GTGT đã nộp. Đây cũng là lúc nhiều doanh nghiệp thắc mắc bán phế liệu hạch toán như thế nào để đảm bảo đúng quy định và không bị sai sót trong quyết toán. Với phế liệu tái xuất, ghi số lượng và số tờ khai xuất khẩu. Với phế liệu tiêu hủy, đính kèm biên bản tiêu hủy có xác nhận của Hải quan.
• Hậu quả nếu vi phạm: Không báo cáo hoặc báo cáo sai dẫn đến bị truy thu thuế nhập khẩu, thuế GTGT trên toàn bộ giá trị phế liệu. Doanh nghiệp bị phạt vi phạm hành chính từ 5–10 triệu đồng theo Nghị định 128/2020/NĐ-CP. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng, Hải quan có thể tạm dừng cấp phép hợp đồng gia công mới cho doanh nghiệp. Ngoài ra, doanh nghiệp cần lưu ý tránh sử dụng hoặc nhập khẩu những loại phế liệu nằm trong danh mục phế liệu cấm nhập khẩu, vì có thể bị xử lý nghiêm theo quy định môi trường và hải quan.

Phế Liệu Sao Việt: Giải pháp thu mua phế liệu (sắt, đồng, nhôm, nhựa…) sau khi hoàn tất thủ tục gia công

Các bước xử lý thủ tục hải quan từ phân loại, xin chấp thuận, mở tờ khai đến nộp thuế là trách nhiệm của doanh nghiệp gia công. Tuy nhiên, sau khi hoàn tất Bước 4 – thông quan tờ khai A21, doanh nghiệp cần tìm đối tác uy tín để thu mua số phế liệu đã được phép tiêu thụ nội địa.

Phế Liệu Sao Việt với hơn 10 năm kinh nghiệm trong ngành là giải pháp tối ưu cho doanh nghiệp:

• Thu mua giá cao, minh bạch: Áp dụng bảng giá cạnh tranh nhất thị trường, đặc biệt với các loại kim loại như thu mua phế liệu nhôm, đồng, sắt, inox… giúp doanh nghiệp tối đa hóa doanh thu sau khi nộp thuế.
• Cân đo uy tín, thanh toán nhanh gọn: Sử dụng cân điện tử chuẩn xác, có tem kiểm định. Thanh toán ngay khi bốc hàng bằng chuyển khoản hoặc tiền mặt theo yêu cầu của doanh nghiệp.
• Hồ sơ pháp lý đầy đủ: Cung cấp hợp đồng mua bán, hóa đơn VAT đầy đủ để doanh nghiệp hoàn thiện chứng từ kế toán, phục vụ báo cáo quyết toán với Hải quan. Tất cả hóa đơn được xuất qua hệ thống điện tử theo đúng quy định.
• Thu mua tận nơi: Đội ngũ bốc xếp chuyên nghiệp đến tận nhà xưởng, kho bãi của doanh nghiệp. Sau khi thu mua, chúng tôi dọn dẹp sạch sẽ khu vực, giúp doanh nghiệp giải phóng mặt bằng sản xuất.
• Đa dạng chủng loại: Phế Liệu Sao Việt chấp nhận mọi loại phế liệu từ quá trình gia công xuất khẩu – sắt vụn, đồng phoi, nhôm ba via, inox 304/316, giấy carton, nhựa vụn các loại (PP, PE, PVC, ABS), phế liệu điện tử, kim loại quý hiếm.

Quý doanh nghiệp vừa hoàn tất thủ tục chuyển tiêu thụ nội địa phế liệu gia công? Hãy liên hệ Phế Liệu Sao Việt để nhận báo giá thu mua tốt nhất thị trường.

Mr Khang

Mr. Khang CEO của Công ty TNHH Phế Liệu Sao Việt  là một chuyên gia giàu kinh nghiệm với hơn 10 năm hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và thu mua phế liệu giá cao trên toàn quốc. Mr Khang sở hữu kiến thức sâu rộng về thị trường phế liệu từ các loại vật liệu như sắt, thép, nhôm, nhựa, đến vải và các loại phế liệu khác. Sẵn sàng hỗ trợ quý khách hàng thu mua phế liệu với giá cao nhất.