Tổng hợp điều kiện pháp lý kinh doanh tái chế phế liệu [2025]

Ngành tái chế phế liệu đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam với tiềm năng kinh tế lớn và ý nghĩa quan trọng về bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp và nhà đầu tư vẫn còn băn khoăn về các quy định pháp lý cũng như điều kiện cần thiết để triển khai hoạt động này một cách hợp pháp và bền vững.

Bài viết này từ Phế Liệu Sao Việt sẽ giúp bạn giải đáp các thắc mắc:

• Phân biệt rõ ràng giữa kinh doanh “thu mua” và “tái chế” phế liệu – hai hoạt động thường bị nhầm lẫn nhưng có yêu cầu pháp lý hoàn toàn khác nhau
• 5 điều kiện kinh doanh tái chế phế liệu hợp pháp – từ giấy phép môi trường, địa điểm, công nghệ đến hạ tầng xử lý môi trường và PCCC
• Quy định đặc thù đối với doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu – điều kiện ký quỹ, danh mục được phép và giấy phép cần thiết
• Rủi ro pháp lý nghiêm trọng khi hoạt động “chui” – mức phạt hàng tỷ đồng và trách nhiệm hình sự
• Làm thế nào để đảm bảo nguồn phế liệu đầu vào ổn định và hợp pháp – yếu tố quyết định thành công của nhà máy tái chế

Cùng Phế Liệu Sao Việt tìm hiểu chi tiết để khởi nghiệp hoặc mở rộng hoạt động tái chế đúng quy định, tránh rủi ro và phát triển bền vững.

Phân biệt kinh doanh “Thu Mua” và “Tái Chế” phế liệu

Kinh doanh thu mua phế liệu là hoạt động thu gom, phân loại, lưu trữ và vận chuyển phế liệu đến các cơ sở tái chế hoặc sử dụng. Ví dụ điển hình là mô hình của Phế Liệu Sao Việt. Loại hình này chỉ thực hiện các công đoạn vật lý đơn giản, không thay đổi tính chất vật liệu. Do đó, điều kiện pháp lý tương đối đơn giản, chủ yếu liên quan đến đăng ký kinh doanh và tuân thủ quy định về kho bãi.

Kinh doanh tái chế phế liệu là hoạt động sử dụng công nghệ, máy móc, dây chuyền sản xuất để xử lý và thay đổi tính chất vật lý, hóa học của phế liệu. Mục đích là tạo ra nguyên liệu thô hoặc sản phẩm mới có giá trị sử dụng. Đây là hoạt động sản xuất công nghiệp, có phát sinh chất thải (nước thải, khí thải, bụi, tiếng ồn, CTNH). Vì vậy, hoạt động này chịu sự quản lý nghiêm ngặt của pháp luật về môi trường, PCCC và an toàn lao động.

Bài viết này tập trung vào các điều kiện bắt buộc đối với hoạt động tái chế phế liệu – vế thứ hai có yêu cầu pháp lý phức tạp hơn nhiều.

Checklist 5 điều kiện kinh doanh tái chế phế liệu bắt buộc

Trước khi bắt tay vào hoạt động tái chế phế liệu, bạn cần nắm rõ những điều kiện pháp lý bắt buộc để tránh bị xử phạt và đảm bảo doanh nghiệp vận hành đúng quy định. Dưới đây là checklist 5 điều kiện kinh doanh tái chế phế liệu mà mọi cơ sở cần phải có.

Điều kiện về pháp lý: Giấy phép môi trường (GPMT) và ĐTM

Tư cách pháp lý: Doanh nghiệp phải đăng ký mã ngành nghề kinh tế liên quan đến hoạt động tái chế phế liệu theo VSIC 2018 (ví dụ: mã 3830 – Thu gom phế liệu và mã 38 – Xử lý và tiêu hủy rác thải). Hộ kinh doanh không đủ điều kiện thực hiện tái chế quy mô công nghiệp.

Giấy phép Môi trường (GPMT) là văn bản do cơ quan có thẩm quyền (Sở TNMT hoặc UBND) cấp, xác nhận cơ sở đủ điều kiện hoạt động về môi trường. Theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP, hầu hết các cơ sở tái chế phế liệu đều thuộc diện phải có GPMT trước khi đi vào hoạt động. Giấy phép này quy định rõ công suất, loại phế liệu được tái chế, biện pháp xử lý môi trường và các điều kiện vận hành.

Đánh giá Tác động Môi trường (ĐTM) bắt buộc đối với các dự án tái chế quy mô lớn theo Phụ lục III, Nghị định 08/2022/NĐ-CP. Các dự án này phải lập báo cáo ĐTM hoặc bản cam kết bảo vệ môi trường, được phê duyệt bởi cơ quan có thẩm quyền trước khi xin cấp GPMT. Quy trình ĐTM đánh giá tác động của dự án đến môi trường xung quanh và yêu cầu các biện pháp giảm thiểu cụ thể.

Điều kiện về địa điểm, nhà xưởng và kho bãi

Vị trí cơ sở phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất của địa phương. Cơ sở tái chế phải đặt trong khu công nghiệp (KCN), cụm công nghiệp (CCN), hoặc khu vực được quy hoạch cho sản xuất công nghiệp. Tuyệt đối không được đặt cơ sở tái chế trong khu dân cư, gần trường học, bệnh viện hoặc khu vực nhạy cảm về môi trường.

Nhà xưởng sản xuất phải có kết cấu kiên cố, đủ diện tích để bố trí dây chuyền công nghệ, thiết bị tái chế và khu vực vận hành an toàn. Nhà xưởng cần đảm bảo thông thoáng, có hệ thống chiếu sáng, thông gió phù hợp tiêu chuẩn lao động.

Kho bãi lưu trữ phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt về BVMT. Cơ sở phải có ít nhất 3 khu vực riêng biệt: khu lưu trữ phế liệu đầu vào, khu lưu trữ sản phẩm sau tái chế, và khu lưu trữ chất thải phát sinh. Kho bãi bắt buộc phải có nền bê tông chống thấm, hệ thống mái che, tường bao xung quanh. Đặc biệt, khu vực lưu trữ CTNH phải có hố thu gom rò rỉ, biển cảnh báo và khóa an toàn. Kho phải có biện pháp ngăn ngừa phát tán bụi, mùi ra môi trường xung quanh.

Điều kiện về công nghệ và thiết bị tái chế

Công nghệ và máy móc phải phù hợp với loại phế liệu đăng ký tái chế. Ví dụ, tái chế nhựa phải có dây chuyền gồm máy băm, máy rửa, máy tách tạp chất, máy ép đùn tạo hạt. Tái chế kim loại cần có máy cắt, máy nghiền, lò nấu chảy. Tái chế giấy cần có máy tách mực, máy nghiền bột giấy, máy ép định hình.

Công nghệ áp dụng phải đảm bảo xử lý và tái chế triệt để, tối đa hóa tỷ lệ thu hồi vật liệu. Đồng thời, công nghệ phải hạn chế tối đa phát thải chất ô nhiễm ra môi trường. Các dây chuyền công nghệ hiện đại thường tích hợp hệ thống xử lý khí thải, nước thải ngay tại từng công đoạn sản xuất.

Điều kiện về hạ tầng bảo vệ môi trường (BVMT)

Xử lý nước thải là yêu cầu bắt buộc. Cơ sở phải xây dựng hệ thống thu gom nước thải từ các công đoạn rửa phế liệu, làm mát thiết bị và nước thải sinh hoạt. Hệ thống xử lý nước thải phải đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường (QCVN 40:2011/BTNMT hoặc các quy chuẩn chuyên ngành) trước khi xả ra nguồn tiếp nhận. Nước thải sau xử lý phải được quan trắc định kỳ theo quy định.

Xử lý khí thải và bụi đặc biệt quan trọng với các cơ sở tái chế kim loại, nhựa, cao su. Cơ sở phải lắp đặt hệ thống hút gió cục bộ tại các vị trí phát sinh bụi, khói. Hệ thống lọc bụi (cyclone, túi vải, tĩnh điện) phải hoạt động liên tục trong thời gian sản xuất. Khí thải sau xử lý phải đạt quy chuẩn QCVN 19:2009/BTNMT và các quy chuẩn liên quan.

Quản lý chất thải nguy hại (CTNH) theo Thông tư 02/2022/TT-BTNMT. Nếu quá trình tái chế phát sinh CTNH (dầu nhớt thải, giẻ lau nhiễm dầu, bùn thải từ xử lý nước thải, bao bì hóa chất…), cơ sở phải phân loại, ghi nhãn và lưu giữ đúng quy định. Kho CTNH phải đảm bảo kỹ thuật chống thấm, chống cháy nổ. Cơ sở bắt buộc ký hợp đồng với đơn vị có giấy phép thu gom, xử lý CTNH để định kỳ bàn giao xử lý.

Điều kiện về phòng cháy chữa cháy (PCCC) và an toàn lao động

Phế liệu (đặc biệt là giấy, nhựa, cao su, vải) là vật liệu dễ cháy. Cơ sở tái chế tập trung lượng lớn phế liệu, sử dụng máy móc, điện năng cao và có thể dùng nhiệt nên nguy cơ cháy nổ rất lớn.

Cơ sở bắt buộc phải lập phương án phòng cháy chữa cháy (PCCC) trình cơ quan Cảnh sát PCCC thẩm duyệt. Sau khi xây dựng hoàn thiện, cơ sở phải xin nghiệm thu PCCC trước khi đưa vào hoạt động. Thiết bị PCCC tại chỗ (bình cứu hỏa, vòi rồng, báo cháy, hệ thống phun nước tự động) phải đủ số lượng, đặt đúng vị trí và kiểm tra định kỳ.

Cơ sở phải tổ chức huấn luyện an toàn lao động, vệ sinh lao động cho công nhân. Công nhân phải được trang bị đầy đủ bảo hộ lao động (khẩu trang, găng tay, quần áo bảo hộ, giày bảo hộ). Các vị trí có nguy cơ cao phải có biển cảnh báo, hướng dẫn xử lý sự cố rõ ràng.

Quy định đặc thù đối với cơ sở tái chế phế liệu nhập khẩu

Phần này áp dụng cho các doanh nghiệp lớn có nhu cầu nhập khẩu phế liệu từ nước ngoài làm nguyên liệu đầu vào cho hoạt động tái chế. Khi thực hiện, doanh nghiệp cần nắm rõ quy định về quản lý chất thải và phế liệu để đảm bảo tuân thủ pháp luật và tránh rủi ro về môi trường.

Điều kiện 1 – Giấy phép môi trường: Cơ sở phải có GPMT hoặc văn bản phê duyệt ĐTM ghi rõ được phép tái chế phế liệu nhập khẩu. GPMT phải nêu cụ thể loại phế liệu nhập khẩu, mã HS, công suất tái chế hàng năm. Không được nhập khẩu phế liệu nếu GPMT không ghi nhận hoặc vượt công suất cho phép.

Điều kiện 2 – Ký quỹ bảo vệ môi trường: Theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP, doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu phải ký quỹ BVMT tại Ngân hàng Thương mại. Mức ký quỹ từ 500 triệu đến 5 tỷ đồng tùy theo loại và khối lượng phế liệu nhập khẩu. Tiền ký quỹ chỉ được hoàn trả sau khi hoàn thành nghĩa vụ tái chế, xử lý môi trường và báo cáo đầy đủ.

Điều kiện 3 – Danh mục phế liệu được phép: Doanh nghiệp chỉ được nhập khẩu các loại phế liệu nằm trong “Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất” ban hành kèm Thông tư 31/2022/TT-BTNMT. Danh mục này liệt kê cụ thể mã HS, tên phế liệu, tiêu chuẩn chất lượng cho phép. Các loại phế liệu nguy hại, phế liệu nhiễm bẩn hoặc không nằm trong danh mục đều bị cấm nhập khẩu.

Rủi ro pháp lý nếu kinh doanh tái chế “chui” không đủ điều kiện

Kinh doanh tái chế phế liệu mà không đáp ứng đủ các điều kiện pháp lý nêu trên sẽ đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng.

Theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP, cơ sở hoạt động không có GPMT bị phạt từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng. Vi phạm các quy định về xử lý chất thải hoặc thuế GTGT bán phế liệu, gây ô nhiễm môi trường có thể bị phạt thêm hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng.

Đình chỉ hoạt động và buộc di dời là biện pháp xử lý tiếp theo. Cơ quan chức năng có quyền ra quyết định đình chỉ hoạt động ngay lập tức đối với cơ sở vi phạm. Nếu địa điểm không đúng quy hoạch hoặc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, dân cư xung quanh, cơ sở sẽ bị buộc di dời toàn bộ máy móc, thiết bị. Doanh nghiệp phải gánh chịu toàn bộ chi phí phá dỡ, vận chuyển và khôi phục môi trường.

Truy cứu trách nhiệm hình sự khi vi phạm đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), nếu hoạt động tái chế không phép gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, làm chết người hoặc gây thiệt hại lớn về tài sản, người chịu trách nhiệm có thể bị truy cứu tội “Gây ô nhiễm môi trường” (Điều 235). Hình phạt có thể lên đến 15 năm tù, phạt tiền đến 3 tỷ đồng, cấm hành nghề từ 1 đến 5 năm.

Phế Liệu Sao Việt – Đối tác cung ứng nguồn phế liệu ổn định, hợp pháp cho nhà máy tái chế

Một cơ sở tái chế đã đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp lý, hạ tầng và công nghệ nêu trên vẫn cần một yếu tố then chốt để hoạt động hiệu quả: nguồn phế liệu đầu vào ổn định, chất lượng tốt và có nguồn gốc hợp pháp. Đây là cầu nối quan trọng giữa khâu thu gom và khâu tái chế.

Phế Liệu Sao Việt, với hơn 10 năm kinh nghiệm trong ngành, là đơn vị chuyên nghiệp về thu mua phế liệu tại Tiền Giang, TPHCM và toàn quốc. Sao Việt đóng vai trò là nhà cung ứng nguyên liệu đầu vào đáng tin cậy cho nhiều nhà máy tái chế lớn nhỏ trên cả nước.

Giá trị mà Phế Liệu Sao Việt mang lại cho cơ sở tái chế:

• Nguồn cung đa dạng và ổn định: Sao Việt cung cấp số lượng lớn các loại phế liệu kim loại (sắt, đồng, nhôm, inox, kẽm), phế liệu phi kim loại (giấy, nhựa, cao su), và phế liệu điện tử. Mạng lưới thu gom rộng khắp giúp đảm bảo nguồn cung liên tục, đáp ứng nhu cầu sản xuất của nhà máy không bị gián đoạn.
• Chất lượng được kiểm soát chặt chẽ: Phế liệu đã được phân loại kỹ lưỡng theo từng chủng loại, hàm lượng, độ sạch trước khi giao cho nhà máy. Điều này giúp tối ưu hóa quy trình tái chế, giảm thiểu tạp chất, nâng cao hiệu suất thu hồi và chất lượng sản phẩm đầu ra.
• Pháp lý minh bạch, rõ ràng: Toàn bộ phế liệu của Sao Việt đều có nguồn gốc rõ ràng từ các công trình, nhà máy, doanh nghiệp. Mọi giao dịch đều có đầy đủ hóa đơn VAT, chứng từ hợp lệ. Hợp tác với Sao Việt giúp nhà máy tái chế đảm bảo tính tuân thủ pháp luật, tránh rủi ro về nguồn gốc nguyên liệu.
• Dịch vụ thu gom và logistics tối ưu: Sao Việt thực hiện thu mua phế liệu tận nơi từ các công trình xây dựng, nhà xưởng sản xuất, doanh nghiệp trên toàn quốc. Sau đó tập kết, phân loại tại kho trung chuyển và cung ứng theo lô lớn cho nhà máy. Điều này giúp các nhà máy tái chế tiết kiệm đáng kể chi phí và công sức trong việc thu gom nhỏ lẻ.

Quý doanh nghiệp tái chế đang tìm kiếm nguồn cung phế liệu đầu vào ổn định, chất lượng và hợp pháp? Hoặc quý vị là cá nhân, đại diện công trình, nhà xưởng cần thanh lý phế liệu cho đơn vị thu mua uy tín, báo giá cạnh tranh?

Hãy liên hệ ngay với Phế Liệu Sao Việt để được tư vấn miễn phí, báo giá cao nhất thị trường và trải nghiệm dịch vụ thu mua phế liệu chuyên nghiệp, nhanh chóng, đúng hẹn!

Mr Khang

Mr. Khang CEO của Công ty TNHH Phế Liệu Sao Việt  là một chuyên gia giàu kinh nghiệm với hơn 10 năm hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và thu mua phế liệu giá cao trên toàn quốc. Mr Khang sở hữu kiến thức sâu rộng về thị trường phế liệu từ các loại vật liệu như sắt, thép, nhôm, nhựa, đến vải và các loại phế liệu khác. Sẵn sàng hỗ trợ quý khách hàng thu mua phế liệu với giá cao nhất.