Hướng dẫn chi tiết thủ tục bán phế liệu của doanh nghiệp chế xuất

Bạn là doanh nghiệp chế xuất đang phát sinh phế liệu, phế phẩm từ quá trình sản xuất và muốn thanh lý vào thị trường nội địa? Bạn đang băn khoăn về quy trình hải quan, hồ sơ cần chuẩn bị, và nghĩa vụ thuế phải thực hiện? Bài viết này từ Phế Liệu Sao Việt sẽ giúp bạn giải đáp các thắc mắc:

• Tại sao DNCX phải thực hiện thủ tục hải quan khi bán phế liệu vào nội địa?
• Căn cứ pháp lý nào quy định về thủ tục bán phế liệu của doanh nghiệp chế xuất?
• Có những hình thức xử lý phế liệu nào và hình thức nào phổ biến nhất?
• Quy trình xuất nhập khẩu tại chỗ đối với phế liệu DNCX gồm những bước nào?
• Bộ hồ sơ hải quan cần chuẩn bị cho cả DNCX và doanh nghiệp nội địa là gì?
• DNCX và doanh nghiệp mua phải nộp những loại thuế nào khi giao dịch phế liệu?
• Doanh nghiệp nội địa nào được phép mua phế liệu từ DNCX?
• DNCX có được tự ý bán phế liệu không qua hải quan không?

Với hơn 10 năm kinh nghiệm thu mua phế liệu từ các doanh nghiệp chế xuất, Phế Liệu Sao Việt hiểu rõ những khó khăn về mặt thủ tục mà DNCX thường gặp phải. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết từng bước trong quy trình bán phế liệu hợp pháp, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật hải quan và thuế.

Tại sao doanh nghiệp chế xuất (DNCX) cần nắm rõ thủ tục bán phế liệu?

Phế liệu, phế phẩm là một phần tất yếu trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp chế xuất (DNCX). Tỷ lệ phế phẩm phát sinh dao động từ 2-15% tùy theo ngành nghề và công nghệ sản xuất.

Việc xử lý (bán) số phế liệu này không đơn giản như doanh nghiệp thông thường mà phải tuân thủ quy định nghiêm ngặt của pháp luật hải quan và thuế. Nhiều doanh nghiệp hiện nay lựa chọn hợp tác với các đơn vị thu mua phế liệu tận nơi, giúp việc thu gom, vận chuyển và hoàn thiện thủ tục pháp lý trở nên thuận tiện và nhanh chóng. DNCX hoạt động theo cơ chế ưu đãi thuế, được miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất hàng xuất khẩu. Do đó, khi bán phế liệu vào nội địa, doanh nghiệp phải thực hiện thủ tục xuất nhập khẩu tại chỗ và nộp thuế theo quy định.

Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết A-Z các thủ tục cần thiết, giúp DNCX thực hiện đúng luật, tránh rủi ro pháp lý và các vướng mắc về thuế.

Căn cứ pháp lý quy định về việc bán phế liệu của DNCX

Việc bán phế liệu của DNCX được điều chỉnh bởi các văn bản pháp lý sau:

• Luật Hải quan 2014 (sửa đổi 2019): Quy định về thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu tại chỗ của DNCX.
• Nghị định 08/2015/NĐ-CP (ngày 21/01/2015) và Nghị định 134/2016/NĐ-CP (ngày 01/09/2016): Quy định chi tiết về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.
• Thông tư 38/2015/TT-BTC (ngày 25/03/2015, được sửa đổi bởi Thông tư 39/2018/TT-BTC ngày 20/04/2018): Hướng dẫn cụ thể về thủ tục hải quan, khai thuế đối với hàng hóa của DNCX bán vào nội địa.
• Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các nghị định hướng dẫn: Áp dụng đối với phế liệu nguy hại hoặc phế liệu thuộc diện quản lý đặc biệt.

Các văn bản này tạo thành hành lang pháp lý hoàn chỉnh để DNCX thực hiện việc bán phế liệu một cách hợp pháp.

Các hình thức xử lý phế liệu, phế phẩm của DNCX

DNCX có 3 hình thức xử lý phế liệu, phế phẩm phát sinh:

• Bán vào thị trường nội địa (Phổ biến nhất): DNCX thực hiện thủ tục xuất khẩu tại chỗ, doanh nghiệp nội địa thực hiện thủ tục nhập khẩu tại chỗ. Hình thức này giúp DNCX thu hồi vốn nhanh và doanh nghiệp nội địa có nguồn nguyên liệu giá rẻ.
• Tái xuất ra nước ngoài: DNCX bán phế liệu cho đối tác ở quốc gia khác. Hình thức này thực hiện theo thủ tục xuất khẩu thông thường, phù hợp khi giá xuất khẩu cao hơn giá nội địa.
• Tiêu hủy: Áp dụng cho phế liệu không còn giá trị thương mại hoặc phế liệu nguy hại không được phép lưu thông. Việc tiêu hủy phải được giám sát bởi cơ quan chức năng.

Bài viết này tập trung phân tích chi tiết hình thức “Bán vào thị trường nội địa” – hình thức được lựa chọn nhiều nhất trong thực tế.

Quy trình chi tiết thủ tục bán phế liệu DNCX vào thị trường nội địa

Quy trình xuất nhập khẩu tại chỗ đối với phế liệu của DNCX bao gồm 5 bước chính, được thực hiện song song bởi DNCX (bên bán) và doanh nghiệp nội địa (bên mua).

Bước 1: Thông báo và đăng ký xử lý phế liệu với Cơ quan Hải quan

DNCX phải gửi văn bản thông báo đến Chi cục Hải quan quản lý về phương án xử lý phế liệu trước khi thực hiện bán. Văn bản cần nêu rõ: tên hàng, mã HS, số lượng, giá trị ước tính, và đối tác mua.

Cơ quan hải quan phân biệt phế liệu trong định mức (phát sinh bình thường theo quy trình sản xuất) và ngoài định mức (phát sinh do lỗi kỹ thuật, hủy đơn hàng). Phế liệu ngoài định mức có thể bị xử lý khác biệt về thuế.

Sau khi nhận được ý kiến phản hồi từ hải quan (thường trong 3-5 ngày làm việc), DNCX tiến hành chuẩn bị hồ sơ hải quan.

Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ hải quan (Cho cả DNCX và doanh nghiệp nội địa)

Hồ sơ hải quan sẽ được trình bày chi tiết ở phần tiếp theo. Bước này yêu cầu DNCX và doanh nghiệp nội địa phối hợp chặt chẽ để đảm bảo thông tin trên hai tờ khai (xuất khẩu và nhập khẩu) khớp nhau về: tên hàng, mã HS, số lượng, trị giá.

Doanh nghiệp nội địa cần kiểm tra năng lực pháp lý của mình, đặc biệt là Giấy phép nhập khẩu phế liệu (nếu loại phế liệu thuộc danh mục bị hạn chế).

Bước 3: Doanh nghiệp chế xuất (Bên bán) mở tờ khai xuất khẩu tại chỗ

DNCX khai báo tờ khai xuất khẩu với mã loại hình E42 (Xuất kinh doanh của DNCX). Tờ khai này được nộp tại Chi cục Hải quan nơi giám sát DNCX.

Các thông tin quan trọng trên tờ khai: mã HS của phế liệu, đơn giá, số lượng, tên doanh nghiệp mua (nội địa), địa chỉ giao hàng. Trị giá khai báo phải phù hợp với giá thị trường.

Thời gian thông quan tờ khai E42 thường là 1-2 ngày làm việc nếu hồ sơ hợp lệ và không có yêu cầu kiểm tra thực tế.

Bước 4: Doanh nghiệp nội địa (Bên mua) mở tờ khai nhập khẩu tại chỗ

Doanh nghiệp nội địa khai báo tờ khai nhập khẩu với mã loại hình A12 (Nhập kinh doanh tại chỗ). Tờ khai này được nộp tại Chi cục Hải quan nơi DNCX đặt trụ sở để thuận tiện cho việc đối chiếu với tờ khai E42.

Điều kiện quan trọng: Doanh nghiệp nội địa phải có chức năng nhập khẩu phế liệu ghi trong Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Đối với một số loại phế liệu thuộc danh mục hạn chế nhập khẩu (theo Thông tư 30/2020/TT-BCT), doanh nghiệp phải có Giấy phép nhập khẩu do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp.

Doanh nghiệp nội địa phải khai thuế nhập khẩu (nếu có) và thuế GTGT theo quy định. Thuế suất áp dụng theo biểu thuế nhập khẩu ưu đãi hoặc ưu đãi đặc biệt tùy xuất xứ nguyên liệu ban đầu.

Bước 5: Kiểm tra thực tế hàng hóa (nếu có) và thông quan

Cơ quan Hải quan áp dụng quản lý rủi ro để quyết định kiểm tra thực tế hàng hóa (kiểm hóa). Tỷ lệ kiểm hóa đối với phế liệu thường cao hơn hàng hóa thông thường do đặc thù khó xác định chính xác chủng loại và trị giá.

Nếu được kiểm hóa, DNCX và doanh nghiệp nội địa phải bố trí hàng hóa tại địa điểm kiểm tra để công chức hải quan thực hiện. Thời gian kiểm hóa: 2-4 giờ tùy khối lượng.

Sau khi cả hai tờ khai được thông quan (có quyết định thông quan từ hải quan), DNCX và doanh nghiệp nội địa hoàn tất thủ tục giao nhận hàng theo hợp đồng mua bán. Doanh nghiệp nội địa thanh toán tiền và nhận hóa đơn GTGT từ DNCX.

Lưu ý quan trọng: Toàn bộ quy trình phải được hoàn thành trước khi hàng hóa được xuất ra khỏi khu vực giám sát hải quan. Vi phạm quy trình có thể dẫn đến xử phạt hành chính từ 10-20 triệu đồng theo Nghị định 128/2020/NĐ-CP.

Bộ hồ sơ hải quan cần chuẩn bị khi bán phế liệu DNCX

Hồ sơ hải quan đầy đủ và chính xác là yếu tố quyết định đến tốc độ thông quan. Thiếu hoặc sai sót chứng từ sẽ làm chậm quy trình, thậm chí bị trả hồ sơ.

Đối với Doanh nghiệp chế xuất (Bên bán – Xuất khẩu E42)

• Tờ khai hải quan E42: Khai báo đầy đủ thông tin hàng hóa xuất khẩu tại chỗ. Tờ khai phải có chữ ký số hoặc chữ ký ủy quyền hợp lệ của người đại diện DNCX.
• Hợp đồng mua bán: Hợp đồng giữa DNCX và doanh nghiệp nội địa, ghi rõ tên hàng, số lượng, đơn giá, tổng giá trị, điều kiện giao hàng. Hợp đồng phải được ký kết trước khi làm thủ tục hải quan.
• Hóa đơn GTGT (hoặc hóa đơn bán hàng): DNCX xuất hóa đơn theo phương pháp kê khai thuế đang áp dụng. Nếu DNCX khai thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thì xuất hóa đơn GTGT, nếu khai theo phương pháp trực tiếp thì xuất hóa đơn bán hàng.
• Văn bản thông báo xử lý phế liệu: Bản sao văn bản đã gửi Chi cục Hải quan ở Bước 1, kèm theo ý kiến phản hồi (nếu có) của cơ quan hải quan. Văn bản này chứng minh DNCX đã thông báo trước về việc bán phế liệu.

Đối với Doanh nghiệp nội địa (Bên mua – Nhập khẩu A12)

• Tờ khai hải quan A12: Khai báo đầy đủ thông tin hàng hóa nhập khẩu tại chỗ. Thông tin trên tờ khai A12 phải khớp với tờ khai E42 của DNCX về: tên hàng, mã HS, số lượng, trị giá.
• Hợp đồng mua bán: Sử dụng chung với DNCX (cùng một hợp đồng). Doanh nghiệp nội địa nộp bản sao hợp đồng kèm tờ khai A12.
• Invoice (Hóa đơn thương mại): Hóa đơn do DNCX cung cấp, thể hiện chi tiết giao dịch mua bán. Invoice có thể bằng tiếng Việt hoặc song ngữ Việt-Anh.
• Giấy phép/Văn bản xác nhận đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu: Bắt buộc đối với các loại phế liệu thuộc Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất (theo Thông tư 30/2020/TT-BCT và Thông tư 31/2022/TT-BCT). Giấy phép do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp, có thời hạn 12 tháng.
• Chứng từ thanh toán: Hợp đồng mua bán trong nước không bắt buộc phải có chứng từ thanh toán khi làm thủ tục hải quan. Tuy nhiên, cơ quan hải quan có thể yêu cầu xuất trình để thẩm định giá trị giao dịch.

Bộ hồ sơ trên phải được chuẩn bị đầy đủ và nộp đồng thời khi khai báo hải quan để đảm bảo tiến độ thông quan nhanh nhất.

Nghĩa vụ thuế khi thực hiện thủ tục bán phế liệu DNCX

Nghĩa vụ thuế là vấn đề nhạy cảm nhất trong quy trình bán phế liệu DNCX. Tính toán sai thuế có thể dẫn đến phạt nộp chậm hoặc truy thu.

Thuế xuất khẩu (Đối với DNCX)

Phế liệu, phế phẩm phát sinh từ hoạt động sản xuất của DNCX khi bán vào nội địa theo hình thức xuất khẩu tại chỗ thường được miễn thuế xuất khẩu. Căn cứ: Nghị định 134/2016/NĐ-CP quy định biểu thuế xuất khẩu ưu đãi, trong đó phế liệu không nằm trong danh mục hàng hóa chịu thuế xuất khẩu.

DNCX chỉ cần khai báo thuế suất 0% trên tờ khai E42. Không phát sinh nghĩa vụ nộp thuế xuất khẩu trong trường hợp này.

Thuế nhập khẩu (Đối với Doanh nghiệp nội địa)

Doanh nghiệp nội địa phải nộp thuế nhập khẩu theo mã HS của loại phế liệu tại thời điểm làm thủ tục. Thuế suất được áp dụng theo Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi hoặc ưu đãi đặc biệt, tùy thuộc vào xuất xứ nguyên liệu ban đầu mà DNCX đã sử dụng.

Ví dụ: Phế liệu thép (mã HS 7204.41.00) có thuế suất nhập khẩu ưu đãi là 0% theo Biểu thuế hiện hành. Tuy nhiên, một số loại phế liệu khác như phế liệu nhựa PVC có thể chịu thuế từ 2-5%.

Doanh nghiệp nội địa tự kê khai và nộp thuế nhập khẩu (nếu có) trước khi hàng hóa được thông quan. Thuế được tính dựa trên trị giá giao dịch ghi trên hợp đồng và invoice.

Thuế GTGT (VAT)

DNCX (hoạt động trong khu phi thuế quan) bán hàng vào nội địa được coi là hoạt động xuất khẩu tại chỗ. Do đó, doanh nghiệp nội địa phải nộp thuế GTGT ở khâu nhập khẩu, giống như nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài.

Thuế suất GTGT: 10% (đối với hầu hết các loại phế liệu) hoặc 8% (đối với một số mặt hàng đặc thù). Thuế GTGT được tính trên giá tính thuế nhập khẩu (bao gồm: trị giá hải quan + thuế nhập khẩu + thuế tiêu thụ đặc biệt nếu có).

Doanh nghiệp nội địa nộp thuế GTGT cùng lúc với thuế nhập khẩu. Sau khi nộp thuế, doanh nghiệp được khấu trừ thuế GTGT đầu vào trong kỳ kê khai thuế tiếp theo (nếu đáp ứng điều kiện khấu trừ).

DNCX xuất hóa đơn cho doanh nghiệp nội địa nhưng không thu thuế GTGT từ khách hàng. Thuế GTGT đã được doanh nghiệp nội địa nộp trực tiếp cho cơ quan hải quan.

Giải đáp các câu hỏi thường gặp (FAQs) về thủ tục bán phế liệu DNCX

Dưới đây là những câu hỏi phổ biến nhất mà các DNCX và đối tác thường gặp phải trong thực tế.

DNCX có được tự ý bán phế liệu mà không khai báo hải quan không?

Tuyệt đối không. Đây là hành vi vi phạm pháp luật hải quan, cụ thể là vi phạm quy định về quản lý chất thải và phế liệu cũng như các quy định xuất nhập khẩu của DNCX.

Theo Nghị định 128/2020/NĐ-CP, DNCX bán phế liệu không thực hiện thủ tục hải quan có thể bị phạt hành chính từ 20-30 triệu đồng. Ngoài ra, DNCX còn phải nộp đầy đủ thuế và tiền chậm nộp (nếu có). Trường hợp nghiêm trọng, cơ quan hải quan có thể thu hồi giấy chứng nhận DNCX.

Doanh nghiệp nội địa nào cũng được mua phế liệu của DNCX?

Không. Doanh nghiệp nội địa phải đáp ứng hai điều kiện:

Thứ nhất: Có chức năng kinh doanh xuất nhập khẩu hoặc kinh doanh phế liệu ghi trong Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.

Thứ hai (quan trọng): Đối với các loại phế liệu thuộc Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất (theo Thông tư 30/2020/TT-BCT), doanh nghiệp phải có Giấy phép nhập khẩu phế liệu do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp. Giấy phép này yêu cầu doanh nghiệp chứng minh đủ năng lực xử lý và bảo vệ môi trường, hoặc thực hiện tiêu hủy phế liệu của doanh nghiệp chế xuất đúng quy định nếu không sử dụng.

Không phải doanh nghiệp nào cũng đủ điều kiện, đặc biệt với các loại phế liệu kim loại màu, phế liệu nhựa, phế liệu điện tử. Một giải pháp tiện lợi là hợp tác với đơn vị thu mua phế liệu tại Bình Dương, giúp DNCX nhanh chóng chuyển giao phế liệu hợp pháp mà không lo vi phạm thủ tục.

DNCX bán phế liệu có cần xuất hóa đơn GTGT không?

Có. DNCX phải xuất hóa đơn theo quy định pháp luật về thuế. Loại hóa đơn phụ thuộc vào phương pháp kê khai thuế GTGT của DNCX:

• Nếu DNCX kê khai thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ: Xuất hóa đơn GTGT (mặc dù thuế suất ghi trên hóa đơn là 0% hoặc không chịu thuế GTGT).
• Nếu DNCX kê khai thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp: Xuất hóa đơn bán hàng hoặc hóa đơn theo quy định của cơ quan thuế.

Hóa đơn này là chứng từ kế toán quan trọng để DNCX ghi nhận doanh thu và để doanh nghiệp nội địa hạch toán chi phí nguyên vật liệu. Không xuất hóa đơn sẽ vi phạm Luật Quản lý thuế và bị xử phạt từ 20-40 triệu đồng.

Phế Liệu Sao Việt – Đối tác thu mua phế liệu DNCX chuyên nghiệp, am hiểu thủ tục

Thủ tục bán phế liệu DNCX phức tạp, đòi hỏi cả bên bán (DNCX) và bên mua (doanh nghiệp nội địa) phải am hiểu quy trình hải quan và thuế. Một sai sót nhỏ trong hồ sơ hoặc khai báo có thể khiến toàn bộ lô hàng bị tạm dừng thông quan, ảnh hưởng đến tiến độ sản xuất và tài chính của doanh nghiệp.

Phế Liệu Sao Việt không chỉ là một đơn vị thu mua phế liệu giá cao tại TPHCM và toàn quốc, mà còn là một đối tác tin cậy, thấu hiểu những khó khăn về mặt thủ tục của các doanh nghiệp chế xuất. Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thu mua và tái chế phế liệu, chúng tôi đã phối hợp thành công với hàng trăm DNCX tại các khu công nghiệp, khu chế xuất trên cả nước.

Lợi ích khi chọn Phế Liệu Sao Việt:

• Am hiểu thủ tục: Với hơn 10 năm kinh nghiệm, chúng tôi có đủ năng lực và hiểu biết để phối hợp với DNCX hoàn tất các thủ tục xuất nhập khẩu tại chỗ. Chúng tôi chủ động mở tờ khai A12, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ hải quan, và theo sát quá trình thông quan để đảm bảo không xảy ra trục trặc.
• Thu mua đa dạng: Chấp nhận thu mua tất cả các loại phế liệu phát sinh từ DNCX, bao gồm: sắt phế, đồng phế, nhôm phế, inox phế, chì, kẽm, phế liệu điện tử (bo mạch, linh kiện), nhựa công nghiệp, giấy carton, pallet gỗ. Không giới hạn số lượng tối thiểu, từ vài trăm kg đến hàng chục tấn.
• Giá cao – Tận nơi: Cam kết mức giá thu mua cao nhất thị trường, cạnh tranh với các đơn vị cùng ngành. Chúng tôi cử xe tải chuyên dụng và đội ngũ bốc xếp đến tận nhà xưởng, khu chế xuất để thu gom phế liệu nhanh gọn, không làm gián đoạn hoạt động sản xuất của quý doanh nghiệp.
• Hồ sơ đầy đủ: Cung cấp đầy đủ hồ sơ pháp lý theo yêu cầu của DNCX: hợp đồng mua bán, hóa đơn GTGT (hoặc hóa đơn bán hàng), chứng từ thanh toán (nếu có). Tất cả các chứng từ được lưu trữ điện tử và bàn giao cho DNCX ngay sau khi hoàn tất giao dịch, giúp bộ phận kế toán dễ dàng hoàn thiện sổ sách và hồ sơ hải quan.

Quý Doanh nghiệp chế xuất đang có nhu cầu thanh lý phế liệu và cần một đối tác chuyên nghiệp, hỗ trợ thủ tục nhanh chóng?

Hãy liên hệ ngay với Phế Liệu Sao Việt để nhận báo giá tốt nhất và tư vấn quy trình chi tiết! Chúng tôi sẵn sàng đến khảo sát và lập phương án thu mua phù hợp nhất với nhu cầu của quý doanh nghiệp.

Mr Khang

Mr. Khang CEO của Công ty TNHH Phế Liệu Sao Việt  là một chuyên gia giàu kinh nghiệm với hơn 10 năm hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và thu mua phế liệu giá cao trên toàn quốc. Mr Khang sở hữu kiến thức sâu rộng về thị trường phế liệu từ các loại vật liệu như sắt, thép, nhôm, nhựa, đến vải và các loại phế liệu khác. Sẵn sàng hỗ trợ quý khách hàng thu mua phế liệu với giá cao nhất.